Εδώ γεννήθηκε η Ευρώπη – Τότε που ζούσαμε, Μυτιλήνη

Η παλιά Μυτιλήνη όπως την έζησε και την περιγράφει ο Ασημάκης Πανσέληνος με τα εξής λόγια: «… όταν το βαπόρι αφήσει τα ακρογιάλια της Χιός και κοντέβει στη Μυτιλήνη, ο ουρανός γίνεται πιο γλαφκός. Το φως αναπάλλεται ζωηρότερα.
Και η θάλασσα παίρνει αντίστοιχες αποχρώσεις, ώσπου να καταλήξει σ’ ένα γαλάζιο αισιόδοξο και στοχαστικό. Τούτο η παρέα του Μυριβήλη το ονόμασε μπλε της Μυτιλήνης… Εκείνο που έχει ουσιαστική σημασία, είναι ο τ ό π ο ς, η ίδια η Λέσβος με τον αέρα, τον ουρανό και τη θάλασσα, τα χρώματα της δύσης και της αβγής, που συνταιριάζουν μια ατμόσφαιρα αρχέγονα ερωτική, που μπαίνει μέσα σου ανειδοποίητα και σε κάνει να είσαι αφτό που είσαι – άνθρωπος, έλληνας, λέσβιος, μια ενότητα από αρετές και κουσούρια. Σε συμφιλιώνει με τη ζωή και την ποίησή της…».
Η παλιά πόλη, παραμένει όπως τα χρόνια που θυμάται ο Πανσέληνος. Η αγορά της, οι άνθρωποι, οι λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, διατηρούνται ακόμα πολύ χαρακτηριστικές στη ζωή της Μυτιλήνης (οι φούρνοι, τα τσαγκάρικα, οι ράφτες, τα καφενεία κ.λπ.), τα κτίρια έχουν μείνει ανέπαφα, και ο χώρος διατηρεί ατόφιο το χρώμα του.

Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Κείμενο: Ασημάκης Πανσέληνος
Αφήγηση: Γιώργος Μοσχίδης
Μουσική επένδυση – καταγραφή: Συγκρότημα Λαϊκών Οργάνων Αγιάσου
Βιολί: Χαρ. Ροδανός
Χορευτικό συγκρότημα: Σύλλογος Γυναικών Λέσβου
Φωτογραφικό υλικό της παλιάς Μυτιλήνης: αρχείο Βαγγέλη Καραγιάννη
Φωτογραφία: Λευτέρης Παυλόπουλος
Ηχος: Ντίνος Κίττου
Μοντάζ: Γιάννης Κριαράκης
Συντονιστής παραγωγής: Κώστας Στυλιάτης
Διεύθυνση παραγωγής: Ηρώ Σγουράκη
Σκηνοθεσία: Παντελής Βούλγαρης

Διάρκεια: 26:32

Έτος Παραγωγής: 1981

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι:

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ 124

Λέσβος 1980

Το τουριστικό και λαογραφικό ντοκιμαντέρ με τίτλο Λέσβος 1980 αποτελεί μία σύντομη περιήγηση στα σημαντικότερα χωριά της Λέσβου, δείχνοντας παράλληλα σκηνές από παραδοσιακό γάμο και από το έθιμο της σφαγής του ταύρου για τον εορτασμό του Αγ. Χαραλάμπους.

Το τουριστικό και λαογραφικό συγχρόνως ντοκιμαντέρ με τίτλο Λέσβος 1980 ξεκινά με παραδοσιακούς χορούς (χορός ποτηριών) σε τοπικό γλέντι, ενώ παράλληλα βλέπουμε μιά γυναίκα που φτιάχνει παραδοσιακά νυφιάτικα γλυκίσματα και κάποιες άλλες γυναίκες που κεντάνε. Ακολουθούν, τοπία και οικισμοί της Λέσβου, ενώ η αφήγηση αναφέρεται στην ιστορία του νησιού και περιγράφει τις φυσικές ομορφιές του. Πλάνα αποτο «απολιθωμένο δάσος» στο Σίγρι, κάποιες παραλίες, ένα μνημείο για τη Σαπφώ, το κάστρο της Μυτιλήνης, τη λιθογραφία από την άφιξη του ελληνικού στρατού στο νησί το 1912 και έργα του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου. Στη συνέχεια, παρακολουθούμε στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων της Μυτιλήνης και οδηγούμαστε στο εσωτερικό ενός αγροτικού σπιτιού (που μοιάζει με μουσείο) της Λέσβου, αλλά και δύο αρχοντικών, ενώ ο αφηγητής περιγράφει τον πλούσιο εσωτερικό τους διάκοσμο και την ιστορία των ιδιοκτητών τους. Περνάμε στους πέτρινους πύργους στη Θερμή και βλέπουμε ορισμένα από τα έργα μοντέρνας τέχνης που φιλοξενούνται στο Μουσείο – Βιβλιοθήκη του Στρατή Θρασύβουλου Ελευθεριάδη, γνωστού ως Teriade, στη Βαριά. Το πορτραίτο του συλλέκτη ακολουθεί το γνωστό έργο του Θεόφιλου που παριστάνει τον ίδιο υποδυόμενο τον «Μεγαλέξανδρο». Ακολουθούν οι ελαιώνες στην Αγιάσο και την Αρίσβη, το καμίνι για την παραγωγή κάρβουνου, τα παραδοσιακά τυροκομεία, ο κόλπος της Καλλονής και της Γέρας, η Μονή της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας στην Πέτρα, ο Μόλυβος (πατρίδα του Εφταλιώτη) και η Ορεινή Αγιάσος, όπου παρακολουθούμε τον εθιμοτυπικό εορτασμό ενός παραδοσιακού γάμου. Ολόκληρο το χωριό συνοδεύει το νιόπαντρο ζευγάρι στο χώρο, όπου θα γίνει το γλέντι, κουβαλώντας τους ζερντέδες – παραδοσιακά γλυκίσματα γάμου, τα τσουρέκια και το μαγειρεμένο κόκορα. Ακολουθεί το γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια, ενώ παρεμβάλλονται εικόνες με έναν τεχνίτη ξυλογλυπτικής στο εργαστήριό του, τη στιγμή που κατασκευάζει μία παραδοσιακή κασέλα, καθώς και από οικογένεια αγγειοπλαστών που στολίζει με παραδοσιακά σχέδια κεραμικά κανάτια, κούπες, πιάτα και άλλα σκεύη. Στη συνέχεια εικόνες από το τέμπλο ενός ναού και την εικόνα του Ταξιάρχη που βρίσκεται στο Μανταμάδο, ενώ ο αφηγητής να διηγείται την ιστορία της. Αμέσως μετά, στο χωριό Αγ. Παρασκευή παρουσιάζεται το έθιμο της σφαγής του ταύρου για τον εορτασμό του Άγιου Χαράλαμπου. Μετά την περιφορά του ταύρου στα σοκάκια του χωριού, οι κάτοικοι, καβάλα στα άλογά τους, ανεβαίνουν στο βουνό, όπου βρίσκεται η εκκλησία του Άγιου Χαράλαμπου, για τη θυσία του ζώου. Ακολουθεί πανηγύρι και την τέταρτη μέρα του εορτασμού, οι κάτοικοι επιστρέφουν στο χωριό τους. Τέλος, ο τελάλης της Αγιάσου ανακοινώνει στους κατοίκους τη διαδικασία «κατακύρωσης» της σοδειάς. Το ντοκιμαντέρ ολοκληρώνεται με πανοραμικά πλάνα από φυσικά τοπία του νησιού κατά τη δύση του ήλιου.

Διάρκεια: 40:18

Έτος Παραγωγής: 1980

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι:

Κωδ.Καταχώρησης: NT218

Όταν τα πεύκα είχαν πρόσωπο: Οι ρετσινάδες του Αμπελικού Λέσβου

Ντοκυμαντέρ του κρατικού καναλιού για το παραδοσιακό επάγγελμα των ρητινοσυλλεκτών, γνωστών και ως “ρετσινάδων”, στο Αμπελικό Λέσβου.

Παλαιότερα το χωριό ονομαζόταν Βάκχεον, η ασχολία των κατοίκων ήταν η αμπελουργία και η ρητινοσυλλογή από τα πεύκα.

Το Αμπελικό Λέσβου είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά του νησιού και υπάγεται στο Δήμο Πλωμαρίου. Κατοικήθηκε από τον 3ο αιώνα π.χ. καθώς μαρτυρούν αρχαιολογικά ευρήματα. Βρίσκεται στους πρόποδες του Ολύμπου και σε απόσταση 40 λεπτών (38 χλμ) από την πόλη της Μυτιλήνης. Συνδέεται οδικώς με το Πλωμάρι και τα Βατερά (παραλιακός παραθεριστικός προορισμός).

Διάρκεια: 35:28

Έτος Παραγωγής: 2008

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι:

Κωδ.Καταχώρησης: NT217

Θεόφιλος

Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, παρότι γεννήθηκε αρκετές δεκαετίες μετά την επανάσταση του 1821, μια μέρα εγκατέλειψε το ευρωπαϊκό στυλ ντυσίματος και υιοθέτησε την παραδοσιακή φορεσιά, την φουστανέλα. Ταυτίστηκε με τον ελληνικό μύθο ενός κόσμου ηρώων, από το Μεγάλο Αλέξανδρο ως τους κλέφτες και αρματολούς του 19ου αιώνα.

Τρεφόταν από τις καθημερινές μορφές του λαϊκού πολιτισμού και από το φως της Ελλάδας. Φορούσε τα ρούχα των ανθρώπων που ζωγράφιζε.

Ζούσε μέσα από τους μύθους και την ιστορία των συμβόλων αυτού του τόπου. Αυτός ο φωτισμένος άνθρωπος, οδηγήθηκε στην πιο απόκρυφη απουσία του Ελληνικού Μύθου, στην τέχνη του. Ζωγράφιζε με ένα μοναδικό προσωπικό τρόπο, πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής.

Διάρκεια: 94:00

Έτος Παραγωγής: 1987

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι:

Κωδ.Καταχώρησης: Τ137

Θα ρίξουμε πίσω σας τη θάλασσα

Σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, οι άνθρωποι έχουν το έθιμο να ρίχνουν ένα ποτήρι νερό πίσω από τους αγαπημένους τους, την ώρα που φεύγουν, έτσι ώστε μια μέρα να γυρίσουν υγιείς.

Στην ταινία «Θα Ρίξουμε Πίσω σας τη Θάλασσα», ο Aziz, ο Sidiqi, o Housine και o Younes μας παίρνουν μαζί τους στις περιπλανήσεις από τα σπίτια τους στο Αφγανιστάν και το Μαρόκο μέχρι το χάος της κρίσης στην Ελλάδα, περνώντας μέσα από τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.

Στην πορεία όμως, τα όνειρα και οι ελπίδες τους πλέκονται. Πρόκειται για μια φυγή προς τη Δύση, για μια βουτιά στα σημεία όπου οι δρόμοι συναντιούνται. Μέσα από το φιλμ ταξιδεύουμε σε πόλεις μη-τόπους και σε συνοριακές ζώνες που εκτείνονται σαν αχανείς χώρες.

Ουσιαστικά είναι η ιστορία μιας κάποιας Ευρώπης, των πραγματικοτήτων, των νόμων και των αστυνομιών της. Είναι η ιστορία της εξορίας. Τους φωνάζουμε migrants, kaçak, μετανάστες, αλλά δεν είναι παρά άνδρες και γυναίκες που διαβαίνουν τη ζωή με ελπίδα. Ο δρόμος της ζωής τους είναι στην αρχή του, αλλά ίσως να μην έχει ποτέ τέλος. Και πίσω από τα βήματά τους, θα ρίχνουμε εμείς το νερό όλων των θαλασσών που διαπερνούν… Continue reading Θα ριξουμε πισω σας τη θαλασσα →

Το πρώτο σκαλοπάτι

Το Πρώτο Σκαλοπάτι είναι ένα ντοκιμαντέρ – καταγραφή του φαινομένου της μετανάστευσης στη Λέσβο, δηλαδή, της εισόδου, της παραμονής, της ενσωμάτωσης ή της περιθωριοποίησης των μεταναστών που εισέρχονται παράτυπα (κυρίως) στο νησί. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια γραμμικής καταγραφής της πορείας των μεταναστών, από την άφιξή τους στη Λέσβο στα άτομα και τις δομές που τους υποδέχονται αρχικά, μέχρι την καθημερινή τους ζωή. Μέσω της οπτικοακουστικής καταγραφής του φαινομένου αναφαίνονται οι πολιτικές μετανάστευσης της Ελλάδας, οι συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα κράτησης των μεταναστών, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι όντας σε μια ξένη χώρα, και τέλος, οι δυσκολίες προσαρμογής τους και οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας της Λέσβου. Continue reading Το πρωτο σκαλοπατι →