Catastroika
Η CATASTROIKA αναζητά τις συνέπειες από την ολοκληρωτική εκποίηση μιας χώρας. Εξετάζοντας παραδείγματα ιδιωτικοποιήσεων και απορρύθμισης στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Δύσης προσπαθεί να προβλέψει τι θα συμβεί αν το ίδιο μοντέλο εφαρμοστεί σε μία χώρα υπό καθεστώς επιτήρησης.
Ήταν αρχές του 1989 όταν ο Γάλλος ακαδημαϊκός Ζακ Ρουπνίκ κάθισε μπροστά στον υπολογιστή του προκειμένου να ετοιμάσει μια έκθεση για την πορεία των τελευταίων οικονομικών μεταρρυθμίσεων στη Σοβιετική Ένωση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Και ο όρος που σκαρφίστηκε για να περιγράψει τον επιθανάτιο ρόγχο μιας αυτοκρατορίας άκουγε τότε στο όνομα Καταστρόικα. Στα χρόνια του προέδρου Γιέλτσιν, όταν η Ρωσία πραγματοποιούσε ίσως το μεγαλύτερο και πιο αποτυχημένο πείραμα ιδιωτικοποιήσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας, δημοσιογράφοι του Γκάρντιαν έδωσαν άλλο νόημα στον όρο του Ρουπνίκ. Η καταστρόικα έγινε συνώνυμο της ολοκληρωτικής διάλυσης μιας χώρας από τις δυνάμεις της αγοράς, του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας και της ραγδαίας επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της. Μονάδα μέτρησης της Καταστρόικα ήταν πλέον η ανεργία, η κοινωνική εξαθλίωση, η μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και η δημιουργία μιας νέας κάστας ολιγαρχών που αναλαμβάνει την εξουσία της χώρας. Λίγα χρόνια αργότερα η αντίστοιχη επιχείρηση μαζικών ιδιωτικοποιήσεων στην ενοποιημένη Γερμανία, που σήμερα παρουσιάζεται ως πρότυπο για την Ελλάδα, δημιούργησε εκατομμύρια ανέργους και ορισμένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς στην ευρωπαϊκή ιστορία.
Αυτή ακριβώς η καταστρόικα έρχεται τώρα και στην Ελλάδα, την «τελευταία σοβιετική δημοκρατία της Ευρώπης», όπως αρέσκονται να την χαρακτηρίζουν οι βουλευτές και οι υπουργοί της «σοσιαλιστικής» μας κυβέρνησης. Είναι η λογική συνέπεια και συνέχεια της «χρεοκρατίας» και ως εκ τούτου η λογική συνέχεια του πρώτου μας ντοκιμαντέρ που αναζητούσε τις αιτίες που δημιούργησαν την κρίση χρέους στην Ελλάδα και ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Η Καταστρόικα όμως δεν είναι μια ασθένεια που χτυπά μόνο όσες χώρες αλλάζουν ριζικά το οικονομικό τους σύστημα, όπως η Ρωσία, ούτε χώρες που τελούν υπό άτυπη οικονομική κατοχή. Ίσως μάλιστα οι πιο αποτυχημένες μορφές ιδιωτικοποιήσεων να συνέβησαν σε οικονομικές υπερδυνάμεις που θεωρητικά είχαν την οικονομική ισχύ να ελέγξουν τις αρνητικές επιπτώσεις.
Την Καταστρόικα τη συναντάς στη μεταθατσερική Βρετανία, που έβλεπε τους πολίτες της να σκοτώνονται σε δυστυχήματα στα ιδιωτικοποιημένα δίκτυα σιδηροδρόμων. Τη βρίσκεις στα ιδιωτικά ταχυδρομεία της Ολλανδίας, όπου οι ταχυδρόμοι σου χτυπάνε την πόρτα δυο και τρεις φορές τς ημέρα. Κατά μια έννοια την εντόπιζε κανείς ακόμη και στην Καλιφόρνια, που άφησε τους κατοίκους της χωρίς ρεύμα όταν απελευθέρωσε την αγορά ενέργειας αφήνοντας το δίκτυο χωρίς κεντρικό δημόσιο έλεγχο.
Σε καμία περίπτωση όμως οι επιπτώσεις δεν είναι τόσο άμεσες και τόσο τρομακτικές όσο στις χώρες που έχουν πέσει στην παγίδα ξένων δανειστών και υποχρεώνονται να προχωρήσουν σε μαζικές αποκρατικοποιήσεις. Η διαδικασία ξεπουλήματος που θα ακολουθηθεί στην Ελλάδα έχει δοκιμαστεί αρκετές φορές σε ανάλογες περιπτώσεις. Οι ίδιοι άνθρωποι που αναλάμβαναν το ξεπούλημα δημοσίων επιχειρήσεων σε χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν στήσει σήμερα τα γραφεία τους σε χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας – και οι καλύτεροι από αυτούς βρίσκονται εδώ και μήνες στην Αθήνα.
Η διαδικασία ακολουθεί πάντα τα ίδια ακριβώς βήματα: Αρχικά οι κυβερνήσεις σε συνεργασία με τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ξεκινούν μια άγρια επίθεση εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι εμφανίζονται ως υπεύθυνοι για όλα τα οικονομικά δεινά της χώρας. Ο μύθος του υπερδιογκωμένου δημόσιου τομέα συχνά βασίζεται στη διαστρέβλωση στοιχείων από οργανισμούς που στηρίζονται (σε) και στηρίζουν την εκάστοτε κυβέρνηση. Παράλληλα συγκεκριμένοι δημόσιοι οργανισμοί εγκαταλείπονται συνειδητά στη μοίρα τους, εξοργίζοντας τους πολίτες με την αναποτελεσματικότητά τους. Και η διαδικασία ολοκληρώνεται με την πώληση ακόμη και των κερδοφόρων δημόσιων οργανισμών σε ένα κλάσμα της αξίας τους.
Η ομάδα της Καταστρόικα ταξιδεύει ήδη σε αρκετά σημεία του πλανήτη συλλέγοντας εικόνες, πληροφορίες και υλικό για τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων που ακολουθήθηκαν στις πιο αναπτυγμένες χώρες της γης. Ο απολογισμός δεν είναι ποτέ άσπρος ή μαύρος. Το παλιό σχήμα του «κοινωνικού χαρακτήρα» του δημοσίου τομέα απέναντι στον απάνθρωπο πρόσωπο της ελεύθερης αγοράς είναι εξίσου απλουστευτικό με τις θεωρίες του Μίλτον Φρίντμαν για την ανάγκη να ιδιωτικοποιήσουμε και τον αέρα που αναπνέουμε. Η περίπτωση της Ελλάδας όμως ξεπερνά την απλή θεωρητική συζήτηση για το ρόλο του κράτους στην οικονομία.
Για άλλη μια φορά το ντοκιμαντέρ, θα κυκλοφορήσει στο Ιντερνετ χωρίς δικαιώματα χρήσης και αναμετάδοσης. Η δωρεάν διάθεση της Catastroika δεν αποτελεί απλώς «υποχρέωσή» μας απέναντι στους συμπαραγωγούς μας. Είναι βαθύτερη ιδεολογική και, αν θέλετε, φιλοσοφική πεποίθησή μας ότι κάθε προϊόν πνευματικής δημιουργίας πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμο σε όλους. Το σημερινό οικονομικό σύστημα, ενώ στηρίζεται όλο και περισσότερο στην παραγωγή και τη διαχείριση πληροφορίας, αδυνατεί από τη φύση του να βρει έναν τρόπο για να εξασφαλίσει την ανταμοιβή των δημιουργών πληροφορίας. Πρόκειται, ίσως για ένα ακόμη ένα αδιέξοδο στη διαδικασία ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της οικονομίας, που σύντομα θα απειλήσει τα θεμέλια του κυρίαρχου συστήματος. Γιατί, ως γνωστόν, κάθε σύστημα που εμπόδισε την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων κατέρρευσε –ρωτήστε και τους φεουδάρχες. Continue reading Catastroika →
