Οι «Μαρτυρίες» του Νίκου Καβουκίδη, αποτελούν ένα πολυσήμαντο κινηματογραφικό χρονικό της περιόδου που αρχίζει με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973 και φτάνει ως και τον Αύγουστο του 1975.
Ο κινηματογραφιστής καταγράφει, με συγκινησιακή φόρτιση κι εκφραστική δύναμη, σημαίνουσες στιγμές και γεγονότα που έλαβαν χώρα εκείνη την εποχή, όπως η κηδεία του Κώστα Βάρναλη, η απεργία πείνας του Βαγενά, η επιστροφή των αγωνιστών από τις εξορίες και τις φυλακές και η σταδιακή συγκρότηση του μεταπολιτευτικού αστικοδημοκρατικού πολιτικού σκηνικού.
Ανατρέχει στο παρελθόν για να διαφωτίσει ιστορικά τη σύγχρονη ιστορική συγκυρία. Επίσης το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει την πρώτη δημόσια εμφάνιση των θωρακισμένων της Χωροφυλακής (τις λεγόμενες “αύρες του Καραμανλή” ) στις 7 Φεβρουαρίου του 1975 κι εκτεταμένα πλάνα από τις συγκρούσεις ΜΑΤ-οικοδόμων στις 23 Ιουλίου του ίδιου έτους.
Δίκη των βασανιστών
Δίκη του πολυτεχνείου
Ατιμωρησία
Κοινωνικοί αγώνες ’74-‘77
Το video αποτελεί μια ανεξάρτητη παραγωγή της συλλογικότητας Εν Πλω από την Αθήνα (Πετράλωνα).
Παρουσιάστηκε τον Ιούνη του 2004 σε εκδήλωση της συλλογικότητας με αφορμή τη συμπλήρωση 30 ετών από την αποκατάσταση της αστικής δημοκρατίας. Στα πλαίσια αυτής της εκδήλωσης κυκλοφόρησε και μια μπροσούρα (40 σελίδων), με τον ίδιο τίτλο.
Το ντοκιμαντέρ καταπιάνεται με την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, 1974-1977.
Έμφαση δίνεται στις δυναμικές αγωνιστικές διεκδικήσεις που καταγράφηκαν εκείνη την εποχή από μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας. Χρόνια που σημαδεύτηκαν από σχεδόν καθημερινές κινητοποιήσεις όπως πορείες, απεργίες, συγκρούσεις, καταλήψεις.
Παράλληλα ξεκινά η δίκη των λεγόμενων πρωταίτιων της χούντας (1975), οι δίκες των υπευθύνων για την νύχτα του πολυτεχνείου (17 Νοέμβρη 1973) και οι δίκες των βασανιστών της χούντας, αυτών της ΕΣΑ και αυτών της Ασφάλειας Αθηνών.
Τελικά όμως, η περιβόητη αποχουντοποίηση παρέμεινε μια ιδέα, αφού στο σκαμνί του κατηγορουμένου δεν έκατσαν ποτέ όλοι οι ηθικοί αυτουργοί, αλλά ακόμα λιγότερο οι φυσικοί αυτουργοί των εγκλημάτων της περιόδου εκείνης.
Κάτοχος ενός Χρυσού Λιονταριού (1961, Η Περιγραφή μιας Μάχης) και πολλαπλών διακρίσεων και βραβείων, ο διάσημος γάλλος ντοκιμαντερίστας Κρις Μαρκέρ δίνει στο Το Βάθος του Ουρανού Είναι Κόκκινο (1977) την πιο έγκυρη καταγραφή των γεγονότων του Μάη 1968 και των εξεγερσιακών γεγονότων της περιόδου σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσα από φωτογραφίες, επίσημα επίκαιρα, τηλεοπτικά, super 8, 16άρια, ραδιόφωνο, λαθραίες συνεντεύξεις και κρυφές κινηματογραφήσεις, σπάνια κινηματογραφικά αρχεία και ανέκδοτο υλικό από ταινιοθήκες.
Συλλαμβάνοντας την ένταση και την αυθεντικότητα της εξέγερσης, τον πολιτικό και κοινωνικό αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τις αντιφάσεις, καταφέρνει να πλησιάσει περισσότερο από κάθε άλλο κινηματογραφιστή στην ιστορική αλήθεια.
Η ταινία διαιρείται σε δυο μέρη: “Τα εύθραυστα χέρια” και τα κομμένα χέρια” (της επανάστασης) κι αποτελεί το πιο συγκλονιστικό πολιτικό ντοκουμέντο που έγινε πάνω σε αυτό το θέμα.
H εξάντληση του πετρελαίου και η κατάρρευση του Αμερικάνικου ονείρου
Δείτε το trailer του ντοκυμαντέρ εδώ
Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο οι κάτοικοι της Βόρειας Αμερικής επένδυσαν πολύ από τον νεοαποκτηθέντα πλούτο τους στην Suburbia. Τους υποσχέθηκε μία αίσθηση του χώρου, οικονομική ευρωστία, οικογενειακή ζωή και κοινωνική ανοδικότητα. Ενώ τα τελευταία 50 χρόνια ο πληθυσμός των προαστίων έχει εκτοξευθεί, ο προαστιακός τρόπος ζωής έχει ενσωματωθεί στην Αμερικάνικη συνείδηση. Η Suburbia και οι υποσχέσεις της έχουν γίνει το Αμερικάνικο όνειρο. Αλλά ενώ μπαίνουμε στον 21ο αιώνα έχουν αρχίσει να ανακύπτουν σημαντικά ερωτήματα για την βιωσιμότητα αυτού του τρόπου ζωής. Με βίαιη ειλικρίνεια και με μία αίσθηση ειρωνείας το «The End of Suburbia» εξερευνάει τον Αμερικάνικο τρόπο ζωής και των προοπτικών του σε μία εποχή που ο πλανήτης πλησιάζει μία κρίσιμη περίοδο όπου η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα αρχίζει να ξεπερνάει τα αποθέματα. Όπως υποστηρίζουν επιστήμονες και πολιτικοί αναλυτές σε αυτό το ντοκυμαντέρ, το ανώτατο σημείο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και η αναπόφευκτη εξάντληση των ορυκτών καυσίμων έχει ήδη ξεκινήσει. Οι συνέπειες της μη-δράσης είναι τεράστιες μπροστά στην επερχόμενη παγκόσμια κρίση. Τι σημαίνει το πετρελαϊκό πικ για την Βόρεια Αμερική; Πώς θα αντιδράσει ο πληθυσμός της Suburbia στην κατάρρευση του ονείρου τους όταν εκτοξευθούν οι τιμές της ενέργειας τα επόμενα χρόνια; Είναι προορισμένα τα σημερινά προάστια να γίνουν οι αυριανές φτωχογειτονιές; Και τι μπορεί να γίνει τώρα, ατομικά και συλλογικά, για να αποφευχθεί το τέλος της Suburbia;
Αυτόπαρουσίαση του ντοκυμαντέρ από την ιστιοσελίδα του
1. Κάνει μία ιστορική αναδρομή στην εμφάνιση των προαστίων στις ΗΠΑ. Τα προάστια προέκυψαν αρχικά σαν κατοικίες των πλουσίων, βίλες κλπ. Με την βιομηχανική επανάσταση δημιουργήθηκε η αναγκαιότητα της ζωής σε ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον εξαιτίας της περιβαλλοντικής ρύπανσης στο κέντρο των πόλεων αλλά και σε μία κοινωνική ανάγκη διαχωρισμού από τις «βρώμικες», στοιβαγμένες εργατικές συνοικίες. Η εξάπλωση των προαστίων βοηθήθηκε με την δημιουργία μέσων μεταφοράς όπως το τραμ αλλά κυρίως με την άνοδο της αυτοκινητιστικής βιομηχανίας και κουλτούρας που εκείνη την περίοδο γεννιόνταν στις ΗΠΑ.
2. Επικεντρώνει στην περίοδο αμέσως μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο όπου δόθηκαν στους νικητές βετεράνους των ΗΠΑ ιδιοκτησίες και σπίτια στα προάστια. Αυτό εμπεδώθηκε στην συνείδησή του κόσμου ως η πραγματοποίηση του «αμερικάνικου ονείρου». Υπήρξε μία τεράστια οικιστική ανάπτυξη των προαστίων που συνοδεύτηκε με ερήμωση των κέντρων των πόλεων, κατεδαφίσεις και μία γενικευμένη ανοικοδόμηση με αλλαγές χρήσεων γης σε κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα κλπ. Παράλληλα δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων που να συνδέει τα προάστια με τις πόλεις. Το φτηνό πετρέλαιο, η κουλτούρα του αυτοκινήτου και κεντρικοί πολιτικοί σχεδιασμοί συνέβαλαν στο να παραγκωνιστεί η ανάπτυξη μέσων μαζικής μεταφοράς όπως π.χ το τρένο. Έτσι οι αυτοκινητόδρομοι έγιναν στις ΗΠΑ ο μόνος συνδετικός δεσμός των ταχύτατα αναπτυσσόμενων πληθυσμιακά προαστίων με τον υπόλοιπο κόσμο.
3. Φτάνοντας στο σήμερα, αυτό που υποστηρίζει το ντοκυμαντέρ είναι ότι διανύουμε την περίοδο του ανώτατου σημείου της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου (oil peak). Ο όρος «ανώτατο σημείο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου» χρησιμοποιείται για να δείξει ότι υπάρχει ένα σημείο καμπής στο οποίο θα παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου που έχει παραχθεί ποτέ σε μια δεδομένη χρονιά και, μετά από αυτό, η ετήσια παραγωγή θα αρχίσει να φθίνει. Το φαινόμενο αυτό συνήθως αναπαρίσταται γραφικά με μία καμπύλη της οποίας το «ανώτατο» σημείο είναι ακριβώς η κορυφή της καμπύλης. Το ντοκυμαντέρ υποστηρίζει ότι οι περισσότερες πετρελαϊκές πηγές έχουν φτάσει στο ανώτατο σημείο της παραγωγής τους και αυτό σημαίνει ότι από εδώ και στο εξής αναπόφευκτα η παραγωγή του πετρελαϊου θα αρχίσει να πέφτει καθώς θα είναι όλο και πιο δύσκολο και πιο δαπανηρό να αντληθεί επιπλέον ορυκτός πλούτος από τις υπάρχουσες πηγές. Αντίθετα δηλαδή από αυτά που μας λένε στο σχολείο ότι το πετρέλαιο θα τελειώσει το 2050, το ντοκυμαντέρ υποστηρίζει ότι αυτό ήδη γίνεται τώρα. Μπορεί φαινομενικά να έχει μείνει αρκετό πετρέλαιο αλλά πρακτικά ένα πολύ σημαντικό ποσοστό από τα αποθέματα αυτά, εκ των πραγμάτων, δεν θα εξαχθεί ποτέ. Tο πετρελαϊκό πικ στο οποίο φτάνουμε (αν όχι φτάσαμε) δεν έχει την μορφή μίας «βουνοκορφής» αλλά είναι ένα «ταραχώδες οροπέδιο» (bumpy plateau) όπως το ονομάζουν.
Τι είναι το ταραχώδες οροπέδιο (bumpy plateau) και τι είναι η καταστροφή ζήτησης (demand destruction); (από άρθρο της ιστοσελίδας)
Ταραχώδες οροπέδιο
1. Σοκ στις τιμές (ενώ τα όρια της παραγωγικής ικανότητας του πετρελαίου ξεπερνιούνται)
2. Οικονομική ύφεση (η οποία κόβει την ζήτηση)
3. Κατάρρευση των τιμών (η αγορά υπεραντιδρά σε μικρές ανισσοροπίες μεταξύ πλεονάσματος κα έλλειψης πετρελαίου)
4. Οικονομική ανάκαμψη (ακολουθούμενη από αυξημένη ζήτηση)
5. Σοκ στις τιμές (ενώ τα μειωμένα όρια παραγωγικής ικανότητας ξεπερνιούνται ξανά)
Το «ταραχώδες οροπέδιο» λαμβάνει χώρα ενώ ο πολιτισμός και η παγκόσμια οικονομία προσπαθεί να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις συνεχείς αυξήσεις τιμών και ελλείψεων πετρελαίου. Το FTW (From The Wilderness) αποδεικνύει και τεκμηριώνει τις συνέπειες των αλλαγών στις τιμές του πετρελαίου εδώ και χρόνια. Η οικιστική αγορά γίνεται όλο πιο αργή και περιορισμένη, η ανεργία ανεβαίνει, τα χρέη και οι χρεοκοπίες εκτινάσσονται, οι άνθρωποι αγοράζουν λιγότερο, ταξιδεύουν λιγότερο. Μεταφέρονται λιγότερα αγαθά και πιο λίγοι άνθρωποι οδηγούν για να τα αγοράσουν. Αυτό ονομάζεται καταστροφή ζήτησης (demand destruction) και έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό από οντότητες όπως την FTW (From The Wilderness) ως την ASPO (Association for the Study of Peak Oil and gas), από το Council On Foreign Relations (CFR) (οργάνωση τύπου think tank για θέματα εξωτερικής πολιτικής με επιρροή και άμεση σύνδεση με την Αμερικάνικη κυβέρνηση) και ειδικούς όπως ο Richard Heinberg (Aμερικάνoς δημοσιογράφος που γράφει για οικολογικά ζητήματα συμπεριλαμβανομένου του πετρελαϊκού πικ) ως ο μόνος δυνατός τρόπος για να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος. Έτσι, ενώ η ζήτηση επιβραδύνεται, οι τιμές πέφτουν μέχρι να φτάσουν ένα σημείο όπου η ζήτηση αυξάνει ξανά. Η πρόσφατη στημένη υπόθεση της βομβιστικής απειλής στο Λονδίνο είναι ένα κλασικό παράδειγμα κατασκευασμένης καταστροφής ζήτησης. Άρα οι σημερινές παλινδρομήσεις των τιμών είναι μία επιβεβαίωση του πετρελαϊκού πικ παρά η άρνησή του.
4. Παρουσιάζει ένα δίκτυο οργανώσεων που προωθούν μία καμπάνια για την συνειδητοποίηση του πετρελαϊκού πικ. Υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτική ενεργειακή λύση που να συντηρήσει το σημερινό επίπεδο κατανάλωσης καθώς ούτε τα πυρηνικά μπορούν να το κάνουν ούτε τα βιοκαύσιμα, δεν υπάρχει χρόνος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και το υδρογόνο «είναι ένα αστείο». Προτάσσει το μοντέλο της «Νέας πολεοδομίας» η οποία ως πολεοδομική και αρχιτεκτονική σχολή εκπροσωπεί μία τάση επανατοπικοποίησης (relocalication), επιστροφής στις παραδοσιακές γειτονιές με μικρές αποστάσεις, την αίσθηση της κοινότητας κλπ. Τα προάστια θα μετατραπούν σε φτωχογειτονιές και οι κάτοικοί τους θα πρέπει σιγά σιγά να αρχίζουν να συνηθίζουν στην ιδέα και να προσαρμοστούν σε μία πιο κοινοτίστικη ζωή (δουλειά από το σπίτι, αυτοπαραγωγή, μετάβαση εργασίας-project σε τοπική κλίμακα).
H επανατοπικοποίηση (relocalization) είναι η στρατηγική οικοδόμησης κοινωνιών βασισμένων στην τοπική παραγωγή τροφής, ενέργειας και αγαθών και η τοπική ανάπτυξη νομίσματος, κυβέρνησης και κουλτούρας. Οι κύριοι στόχοι της επανατοπικοποίησης είναι η αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας των κοινοτήτων, η ενδυνάμωση των τοπικές οικονομίες και να βελτιώσουν δραματικά τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την κοινωνική ισότητα. Η στρατηγική της επανατοπικοποίησης έχει αναπτυχθεί ως απάντηση στις περιβαλλοντικές, κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις της παγκόσμιας υπερ-εξάρτησης από την φτηνή ενέργεια. Η εξάρτησή μας από φτηνά, μη-ανανεώσιμα ορυκτά καύσιμα έχει δημιουργήσει την κλιματική αλλαγή, την διάβρωση της κοινότητας, πολέμους για γη πλούσια σε πετρέλαιο και την αστάθεια του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.
Aπό http://relocalize.net/
Παρατηρήσεις – Ερωτήματα
– Το ντοκυμαντέρ παρουσιάζει το ζήτημα της εξάντλησης του πετρελαίου και της κρίσης των προαστίων ως ένα αμερικάνικο πρόβλημα. Επίσης τείνει να έχει μία καταστροφολογική αισθητική στον λόγο του (π.χ το τέλος πλησιάζει, αποδράστε από την Suburbia) σε συνδυασμό με μία τάση «αφελούς» μελλοντολογικής αναφορά στον παράδεισο που θα ακολουθήσει την μεταπετρελαϊκή περίοδο. Αυτό που προβλέπει είναι ότι σε 5-10-15 χρόνια (αν όχι νωρίτερα) θα συμβεί μία μεγάλη κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό που κάποιοι ονομάζουν «μία μακρά περίοδο εκτάκτου ανάγκης».
– Ανάγει όλα τα ζητήματα, από τον αμερικάνικο τρομονόμο μέχρι τον πόλεμο στο Ιρακ, από την εργασιακή εξαθλίωση μέχρι την κρίση της οικιστικής αγοράς στο ζήτημα της εξάντλησης του πετρελαίου. Δεν βάζει καθόλου την σύνδεση του κοινωνικού ανταγωνισμού με την πορεία μετάβασης από το πετρελαϊκό ενεργειακό μοντέλο σε ένα μεταπετρελαϊκό. Παρόλα αυτά έχει βάση και σε πιο βαθμό;
– H επανατοπικοποίηση όπως τίθεται ως πρόταγμα φαίνεται να είναι αποκομμένη από την κοινωνική της διάσταση, ως προοπτική από μόνη της μια χαρά μπορεί να είναι ενσωματωμένη στο καπιταλιστικό σύστημα. Βλέπουμε όμως σε αυτήν δυνατότητες αναφοράς, οικειοποίησης, παρέμβασης;
– Το ντοκυμαντέρ κάνει μία κριτική στους ρεπουμπλικανούς και το μπλόκ των συμφερόντων της οικογένειας Μπους. Τι βρίσκεται όμως πίσω από αυτό; Στο τέλος μιλάει για τοπικά δίκτυα ενέργειας κάτι ανάλογο με αυτό που ο Αλ Γκορ προτάσσει. Την δημιουργία ενός έξυπνου δικτύου αποκεντρωμένων μονάδων παραγωγής ήπιας και ανανεώσιμης ενέργειας (intranet). Το οποίο αν το σκεφτούμε αποτελεί και την απόλυτη ενσωμάτωση μίας γενικότερης αριστερής εναλλακτικής πρότασης σχετικά με την ενέργεια! Τι μπορούμε να προτάξουμε έξω από τον λόγο της κυριαρχίας για το ενεργειακό ζήτημα;
Ποιου “θησαυρού” δηλαδή; “Θησαυρός” είναι η μνήμη, η συλλογικότητα, το πάθος, η δύναμη και η αξιοπρέπεια των γυναικών και αντρών κάθε ηλικίας, που με τους αγώνες τους εμπλουτίζουν αυτή τη στρογγυλή γή.
“Θησαυρός” είναι η αντίσταση σε αυτό το παράλογο σύστημα, που υποβαθμίζει οικτρά τον πλανήτη και τις ζωές όσων τον κατοικούμε. Κομμάτι του “θησαυρού” συνεπώς, οι αγώνες των κατοίκων της Β. Χαλκιδικής. Η “Μεγάλη απεργία” των μεταλλωρύχων το 77 ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Η δυναμική και νικηφόρα αντίσταση των κατοίκων της Ολυμπιάδας ενάντια στον παραλογισμό της μεταλλουργίας χρυσού και στην καταστροφή του τόπου τους. Η εναντίωση στα τωρινά σχέδια της εταιρία “Ελληνικός Χρυσός” στις Σκουριές. Αυτός το λοιπόν είναι ο θησαυρός μας…
Αυτόν “κυνηγάμε” σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ που διακινείται έξω από τις επιταγές και τη λογική του εμπορεύματος. Και αφού έφτασε στα χέρια σας λοιπόν: Καλό κυνήγι θησαυρού.
Υ.Γ. Ο κατεξοχήν θησαυρός θα είναι …τα ευφάνταστα παιχνίδια των παιδιών πάνω στα συντρίμμια της βιομηχανικής και εμπορευματικής κουλτούρας.
Η ταινία – ντοκουμέντο της καθηγήτριας Νίνας Γεωργιάδου, αναφέρεται στις κινητοποιήσεις εκπαιδευτικών, μαθητών και φοιτητών από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις και το απεργιακό φθινόπωρο του 2006. Κομμάτια και αποσπάσματα από κινηματογραφικές ταινίες, ντοκιμαντέρ, φωτογραφικό και τηλεοπτικό υλικό, συνθέτουν την ιστορία του εκπαιδευτικού κινήματος. Στιγμές ενός ολόκληρου αιώνα καταγράφονται σε αυτό το πολιτικό φιλμ, από την εποχή του Γληνού και του Δελμούζου, της χούντας, του πολυτεχνείου και της μεταπολίτευσης, των καταλήψεων του ’90 – ’91, των μεγάλων απεργιών των εκπαιδευτικών και της μάχης των εξεταστικών του ΑΣΕΠ, των κινητοποιήσεων στην Οαχάκα και τη Γαλλία, του πανεκπαιδευτικού κινήματος των απεργιών και των καταλήψεων του 2006. Πρωταγωνιστές, όλοι εμείς, ολόκληρος ο κόσμος της ζωντανής εκπαίδευσης, που αντιστέκεται στις αντιεκπαιδευτικές αναδιαρθρώσεις και επιμένει να ονειρεύεται μια άλλη εκπαιδευτική και κοινωνική πραγματικότητα χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Tο video που προβλήθηκε στο δημαρχείο Νίκαιας στις 27/11/09 για τα γεγονότα που λάβαν μέρος μετά τη δολοφονία του μετανάστη Kamran Atif από μπάτσους μέσα στο ΑΤ Νίκαιας.
Από τον αυτοοργανωμένο χώρο αλληλεγγύης και ρήξης Ρεσάλτο
Η κινηματογραφική ομάδα CIS Berlin δημοσιοποίησε πριν λίγες μέρες το ντοκιμαντέρ της με τίτλο “We Don’t Like Samba”, με ελληνικούς υπότιτλους. Τα 41 λεπτά της διάρκειας του είναι αρκετά για να μας εισάγουν στη βραζιλιάνικη εξωγηπεδική περιρρέουσα ατμόσφαιρα του Μουντιάλ με τους πολίτες που αντιστάθηκαν και αγωνίστηκαν ενάντια στη διοργάνωση του.
Το “Μέχρι να Γίνεις ο Βασιλιάς των Ηλιθίων” είναι ένα ντοκυμαντέρ μεγάλου μήκους για την έξαρση της πάνκ ιδεολογίας και μουσικής σαν κοινωνικό πολιτικό φαινόμενο, από τα τέλη του ’70 έως και σήμερα.
Είναι μια παραγωγή του Σέργιου Βαφειάδη μαζί με τους Μιχάλη Νταλανίκα και την ομάδα Omega Commons και περιλαμβάνει συνεντεύξεις πολλών πρωταγωνιστών της σκηνής αυτής και ανθρώπων που τη στήριξαν όλο αυτό το διάστημα.
