Tag Archives: Ελληνικος Εμφυλιος

Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε

Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε

Ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ που δένουν με σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Η σκηνοθετική ομάδα, με τη σκηνοθετική επιμέλεια του Κώστα Σταματόπουλου, δούλεψε με αρχεία αντλήθηκαν κατά κύριο λόγο από το ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ αλλά και κρατικά αρχεία της ΕΡΤ και του Πολεμικού Μουσείου, ενώ έκανε και γυρίσματα στα ίδια τα βουνά όπου ανέπτυξε τη δράση του ο ΔΣΕ.

Στη 1 ώρα και 45 λεπτά της προβολής περνούν από την οθόνη οι σημαντικότερες στιγμές της τρίχρονης εποποιίας του ΔΣΕ. Ένας φόρος τιμής στους νεκρούς, σε όσους έπεσαν στα χαρακώματα με το όπλο στο χέρι, στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές και εξορίες. Continue reading Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε

Γεια σας και καλή αντάμωση ως νικητές!

Γεια σας και καλή αντάμωση ως νικητές!

Το ντοκιμαντέρ «Γεια σας και καλή αντάμωση ως νικητές!» ακολουθεί τη δράση των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στο Γράμμο και το Βίτσι, το διάστημα μεταξύ Δεκεμβρίου του 1948 και Σεπτεμβρίου του 1949, μέσα απ’ τις αφηγήσεις του ήρωα του ΔΣΕ, Ηλία Μεταλλίδη. Ο Ηλίας Μεταλλίδης ανήκε στην ταξιαρχία της Σχολής Αξιωματικών του ΔΣΕ και σε αυτούς τους μήνες τραυματίστηκε τρεις (!) φορές και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομεία της Αλβανίας.

Παρόλα αυτά, οι διηγήσεις του δεν έχουν τη μορφή αυτοβιογραφίας, αλλά της βιωμένης Ιστορίας.

Σκοπός του ντοκιμαντέρ είναι να τιμήσουμε στο πρόσωπο του Ηλία Μεταλλίδη όλες τις αγωνίστριες και όλους τους αγωνιστές που έπεσαν στα πεδία των μαχών, στα ξερονήσια και στις φυλακές, παλεύοντας για ένα καλύτερο κόσμο.

Νίκος Νούλας (σενάριο/σκηνοθεσία).
Μίτσος Γκάζης (τεχνική επιμέλεια/μοντάζ).
Τάσος Γκούβας (μοντάζ/ σπικάζ/ υπότιτλοι).
Αθηνά Τέσκου (σπικάζ).
Πέτρος Βραμπάκης (εικονοληψία).
Στέργιος Θεοδωρίδης (μουσική επιμέλεια)


Διάρκεια: 26:32

Έτος Παραγωγής: 1981

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: en

Κωδ.Καταχώρησης: NT 241

 

Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας

BETO-RUINES-et-mer-805x450Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας

Η ταινία του  ελβετού ντοκιμαντερίστα Ολιβιέ Ζισουά,«Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας» (2012) είναι ένα ελεγειακό κινηματογραφικό δοκίμιο που επιχειρεί να ζωντανέψει τις μνήμες εξορίας της Μακρονήσου, σκηνοθετώντας έναν λογοτεχνικό «Ψυχρό Πόλεμο» ανάμεσα στα ποιητικά γραπτά εξόριστων ποιητών, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τάσος Λειβαδίτης και ο Μενέλαος Λουντέμης.

Τα ποιήματα αυτά αποτελούν ένα χρονικό, κάποιες φορές καθημερινό, αλλά κυρίως ελλειπτικό, της ζωής των πολιτικών κρατουμένων στο νησί.

Από το 1947 ως και το 1951, περισσότεροι από 80.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά ελληνικής καταγωγής εκτοπίστηκαν στη Μακρόνησο, σε στρατόπεδα αναμόρφωσης που δημιουργήθηκαν για να «καταπολεμήσουν την επέκταση του Κομμουνισμού». Ανάμεσα στους εξόριστους αυτούς βρίσκονταν πολλοί συγγραφείς και ποιητές, όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Τάσος Λειβαδίτης.

Παρά τις στερήσεις και τα βασανιστήρια, κατάφεραν να γράψουν ποιήματα στα οποία περιγράφουν τον αγώνα για επιβίωση μέσα σε αυτό το σύμπαν εγκλεισμού. Τα κείμενα αυτά, εκ των οποίων κάποια θάφτηκαν στα στρατόπεδα, βρέθηκαν αργότερα.

Η ταινία αναμιγνύει τα ποιητικά αυτά γραπτά με τις ομιλίες «αναμορφωτικής» προπαγάνδας που μεταδίδονταν ακατάπαυστα από τα μεγάφωνα των στρατοπέδων. Αργά πλάνα τράβελινγκ μας οδηγούν σε ένα υπνωτικό ταξίδι μέσα στα ερείπια των στρατιωτικών εγκαταστάσεων, ενώ προσκρούουν σε φωτογραφικά αρχεία. Ένα κινηματογραφικό δοκίμιο που ζωντανεύει τη μνήμη ξεχασμένων ερειπίων και μιας μάχης που χάθηκε. Με την προσδοκία πως η ταινία θα μπορέσει να συνεισφέρει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, οι δημιουργοί ενθαρρύνουν κάθε ενδιαφερόμενο να οργανώσει μη εμπορικές δημόσιες ή ιδιωτικές προβολές, με τη βοήθεια και του συνοδευτικού υλικού που διατίθεται στον ιστοτόπο της ταινίας, αλλά και με τη βοήθεια του παράλληλου ενημερωτικού ιστοτόπου www.makronissos.net

Διάρκεια: 55:19

Έτος Παραγωγής: 2012

Γλώσσα: Γαλλικά

Υπότιτλοι: gr

Κωδ.Καταχώρησης: NT194

Η μηχανή του χρόνου – Γυναίκες στην εξορία

mhxanhΗ μηχανή του χρόνου –  Γυναίκες στην εξορία

Οι συγκλονιστικές ιστορίες των Ελληνίδων που στη διάρκεια του Εμφυλίου εξορίστηκαν στη Χίο, το Τρίκερι και τη Μακρόνησο.
Γυναίκες, όχι απαραίτητα αριστερές, που τιμωρήθηκαν με μόνη κατηγορία ότι ήταν: σύζυγοι αγωνιστών ή μητέρες ανταρτών.
Ο φακός της εκπομπής ταξιδεύει με τις πρώην εξόριστες στο μαρτυρικό νησάκι Τρίκερι της Μαγνησίας, που ήταν τόπος εξορίας. Οι γυναίκες περιγράφουν τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσή τους στο ξερονήσι. Θυμούνται τις καλές στιγμές: τα τραγούδια, τα θέατρα και τις πλάκες τους, που τις έκαναν να ξεφεύγουν από τη «φυλακή» τους. Ξαναζούν όμως και τα μαρτύριά τους. Την έλλειψη νερού, το κακό φαγητό, τις αρρώστιες, τις χυδαιότητες των στρατιωτών, τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια.
Στην εξορία βρέθηκε και η γνωστή καλλιτέχνιδα Καίτη Ντιριντάουα, σύζυγος του ηθοποιού Κώστα Χατζηχρήστου. Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ηθοποιός και τραγουδίστρια που έκανε αντίσταση. Άνδρες της ομάδας Χ εισέβαλαν στο θέατρό της και τη συνέλαβαν. Κατέληξε στην εξορία μαζί με τις γυναίκες που μας μιλάνε γι’ αυτήν την περίοδο της ζωής της.
Οι πρώην εξόριστες θυμούνται «τη νύχτα του μαρτυρίου» τους.
30 Ιανουαρίου 1950 στη Μακρόνησο. Στρατιώτες ξερίζωσαν κοτσίδες από τα κεφάλια τους. Γυναίκες τρελάθηκαν από τα χτυπήματα. Πόνεσαν, μάτωσαν, «κακοποιήθηκαν». Η Ευαγγελία Σκευοφύλακα δεν ξέχασε ποτέ τα λόγια του χωροφύλακα. «Θα σπάσει πριν της σπάσω τίποτα. Αλλά δυστυχώς, σου τα έσπασα όλα κι εσύ δεν έσπασες».
Κι όλα αυτά για μια δήλωση μετανοίας. Που πολλές δεν έκαναν ποτέ. «Δε δουλώνω, δεν υπογράφω!», φώναζαν.
Η «Μηχανή του Χρόνου» γνωρίζει και τα παιδιά που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην εξορία.
Η κόρη του Λουντέμη, η Μυρτώ, που βρέθηκε μαζί με τη μητέρα της στο Τρίκερι, περιγράφει τα πρώτα χρόνια της ζωής της, απορώντας ακόμα γιατί έπρεπε να ζήσει τον πόνο, το φόβο, την καχυποψία, τις κακουχίες στα πιο ευαίσθητα χρόνια της ζωής της.”

Διάρκεια: 91:00

Έτος Παραγωγής:

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: Όχι

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ115

Δρόμοι – Μάνος Ζαχαρίας

ΜΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ3Δρόμοι – Μάνος Ζαχαρίας

Συνέντευξη του Μάνου Ζαχαρία με αναφορά στην ζωή του με έμφαση στις απόψεις του για τον κινηματογράφο και την κινηματογραφική παραγωγή στην Ελλάδα.

Ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας, που πρόσφατα τιμήθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την προσφορά του στον κινηματογράφο, ένας καλλιτέχνης με ενδιαφέρουσα πορεία στην τέχνη, στην Αντίσταση και στον Εμφύλιο, έχει γυρίσει συνολικά δέκα ταινίες όσο ήταν αυτοεξόριστος στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν στην ομάδα των διανοούμενων που ο Ροζέ Μιλλιέξ επιβίβασε στο πλοίο «Ματαρόα» για να μεταβούν στο Παρίσι, στη περίοδο της Κατοχής.
Αργότερα ανέβηκε στο βουνό με τον Ζαχαριάδη όπου οργάνωσε το κινηματογραφικό συνεργείο του αντάρτικου, μαζί με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα,τοποθετήθηκε από τη Μελίνα Μερκούρη, σύμβουλος σε θέματα κινηματογράφου στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Διάρκεια: 60:00

Έτος Παραγωγής: 2011

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: Όχι

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ105

TVXS – Μάνος Ζαχαρίας – Δεκεμβριανά και Εξάρχεια

2013-03-05-ΜΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ3TVXS – Μάνος Ζαχαρίας – Δεκεμβριανά και Εξάρχεια

Ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας μιλά στο tvxs για τα Δεκεμβριανά του 1944, το λόχο των σπουδαστών – μετέπειτα ονομάστηκε «Λόχος του Λόρδου Βύρωνα» – που έδρασε με βάση τα Εξάρχεια, το «Σύνταγμα» των Εξαρχείων αλλά και για την έξοδο, την μεγάλη περιπέτεια της φυγής από τα Εξάρχεια και τον εμφύλιο, την πιο άγρια περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Κατοχή και αντίσταση, Δεκεμβριανά και Εμφύλιος. Αυτό είναι το φόντο της ζωής του στα νεανικά του χρόνια. Ο Μάνος Ζαχαρίας δε χρειάζεται συστάσεις στον ελληνικό κινηματογραφικό κόσμο. Είναι ο άνθρωπος που έθεσε το θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη του ελληνικού κινηματογράφου. Έλληνας κινηματογραφιστής της διασποράς, έζησε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στην πρώην Σοβιετική Ένωση, δούλεψε κυρίως στο εξωτερικό, όπου γύρισε και τις 10 από τις 11 ταινίες του με κεντρικό θέμα ωστόσο πάντα την Ελλάδα.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε χημικός και στη συνέχεια θέατρο. Συμμετείχε στο φοιτητικό Κίνημα της Εθνικής Αντίστασης και στα Δεκεμβριανά υπήρξε επικεφαλής του λόχου φοιτητών Λόρδος Βύρων. Ως επιβάτης του μυθικού πλέον πλοίου “Ματαρόα”, φεύγει μαζί με δεκάδες νέους διανοούμενους στη Γαλλία.

Στο Παρίσι σπουδάζει κινηματογράφο και ιστορία της τέχνης, αλλά η ιστορία τον καλεί και πάλι πίσω στην Ελλάδα. Έχει ξεσπάσει ο Εμφύλιος… Ο Μάνος Ζαχαρίας μαζί με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου σχηματίζουν το κινηματογραφικό συνεργείο του Δημοκρατικού Στρατού. Στην συνέχεια θα βρεθεί στην Τασκένδη, όπου φοίτησε στην σχολή σκηνοθεσίας του θεατρικού ινστιτούτου.

Η κινηματογραφική του πορεία αρχίζει το 1956 στη Μόσχα, όπου θα γυρίσει δέκα από τις δώδεκα ταινίες του. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1979. Έχει διατελέσει Σύμβουλος Κινηματογραφίας του υπουργείου Πολιτισμού και Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.

Μόνο μία από τις ταινίες του γυρίστηκε στην Ελλάδα. Πρόκειται για την πρώτη του ταινία, ουσιαστικά ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με τίτλο «Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας».
Μία ταινία, ιστορικό ντοκουμέντο, γυρισμένη από το κινηματογραφικό συνεργείο του Δημοκρατικού στρατού στο Γράμμο, το Βίτσι και τις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ουγγαρίας και της Τσεχοσλοβακίας. Μία ταινία με μεγάλη ιστορία την οποία λεπτομερώς ο Μάνος Ζαχαρίας διηγείται στο tvxs…

Διάρκεια: 35:00

Έτος Παραγωγής: 2011

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: Όχι

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ104

ΡΧΣ – Greece, The Hidden War

rxsΡΧΣ – Greece, The Hidden War

Η Βρετανική ανάμειξη στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα.

Περιέχεται το αυθεντικό Ντοκιμαντέρ ΚΑΙ ένα ντοκιμαντέρ του Κούλογλου με το ίδιο θέμα, σε δύο μέρη. (εδώ MONO το πρώτο μέρος)

Πολλές συνεντεύξεις, πλάνα, φωτογραφίες

01.40 Σύντομα πλάνα από τον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο 1940
02.45-02.55 Μάχη της Αθήνας
05.21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Κατοχή (Κούλογλου)
12.38 Συνέντευξη Βαφειάδη (αποσπάσματα διάσπαρτα στην ταινία)
14.30-14-45 Άρης Βελουχιώτης και αντάρτες πάνω σε άλογα
15.10 Τηλεγράφημα του Βρετανικού ΥΠΕΞ: Το καλύτερο σαμποτάζ στην Ελλάδα θα ήταν να μην υπάρχει καθόλου σαμποτάζ
21.40 Οι Βρετανοί ‘πείθουν’ το Ζέρβα να βγει στο βουνό
27.20 Ο ‘εμφύλιος’ στην Μέση Ανατολή
33.10 Εξορία για τμήμα του στρατού στη Μέση Ανατολή
35.35 Ομάδες Χ, πλάνα του Γρίβα, Χίτες γράφουν σύνθημα
37.35 Τάγματα ασφαλείας
43.00 Για την ‘τρομοκρατία’ του ΕΛΑΣ
43.40 Διάσκεψη του Λιβάνου
44.40 Βαφειάδης και η Σοβιετική στρατιωτική αποστολή
50.00 Πλάνα από συνάντηση Στάλιν – Τσόρτσιλ
52.36 Απελευθέρωση και υποδοχή των Άγγλων στην Αθήνα
55.15 ΤΕΛΟΣ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

55.20 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Greece, the hidden war, 1986 Αγγλία (( ΤΣΕΚ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ))
Jane Gabriel (Τζέιν Γκάμπριελ)
Τυπωμένοι ελληνικοί υπότιτλοι σε όλο

57.21 Εμφύλιος πόλεμος
57.30 Ο ΕΛΑΣ παραδίδει τα όπλα. Πλάνα και σύντομες συνεντεύξεις για το τι ακολούθησε.
1.01.05 Πλάνα προπύλαια με κόσμο.
1.07.00 Εκλογές 1946
1.09.00 Γυρίζει ο βασιλιάς Γεώργιος
1.10.04 Εμφύλιος 2ος γύρος
1.16.35 οι ΗΠΑ καλούνται από τους Άγγλους. Ομιλία και δόγμα Τρούμαν
1.20.00 Εκκένωση των χωριών της εμπόλεμης ζώνης από την κυβέρνηση.
1.20.40 Νησιά εξορίας
1.22.40 Μακρόνησος
1.25.00 Σεπτέμβρης 1947 Η κυβέρνηση του βουνού και η αναδιοργάνωση των περιοχών που ελέγχουν
1.26.30 Αποστολή του ΟΗΕ με σκοπό την έρευνα για την βοήθεια προς τους κομμουνιστές από τρίτες χώρες
1.32.30 Διαφωνία Βαφειάδη-Ζαχαριάδη (Αντάρτικο ή Τακτικός στρατός)
1.33.40 Φθινόπωρο 1948 Επιχείρηση ‘Κορωνίς’ στον Γράμμο (+ χάρτης)
1.33.55 + 1.36.55 Ναπάλμ στον Γράμμο
1.37.25 Τα παιδιά στέλνονται στην Αλβανία
1.42.40 Επιχείρηση ‘πυρσός’. Ο Βασιλιάς Παύλος καλεσμένος για τη θέαση της μεγάλης ήττας των κομουνιστών
1.46.30 Εορτασμοί της κυβερνητικής νίκης στην Αθήνα

Διάρκεια: 106:00

Έτος Παραγωγής: 2011

Γλώσσα: Ελληνικά/Αγγλικά

Υπότιτλοι: Ελληνικά

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ103

 

Ελλάδα – Η Μεγάλη Αλλαγή

Ελλάδα – Η Μεγάλη Αλλαγή

Η σειρά της ΕΡΤ που θα γράψει…ιστορία! Η συγκλονιστική διαδρομή των Ελλήνων, από τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου μέχρι την ευρωπαϊκή μας κατάκτηση και δικαίωση. Η μεγάλη ιστορική σειρά της ΕΡΤ, που προετοιμάστηκε για δύο χρόνια, εξετάζει το τελευταίο μισό του 20ου αιώνα,σε 15 αυτοτελή επεισόδια.
Μέσα από τη σειρά ξεδιπλώνεται η μεταμόρφωση της Ελλάδας, από την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου,μέχρι την αναγέννηση, την ανοικοδόμηση,την ανάπτυξη και την ένταξή της ως ισότιμο μέλος στην Ενωμένη Ευρώπη.

* Τα πρώτα βήματα, οι ξένες δυνάμεις και η εξάρτηση, το «Δόγμα Τρούμαν» και ο Ψυχρός Πόλεμος.
* Ο διχασμός, οι νέες πολιτικές δυνάμεις και οι πρώτες ισχυρές κυβερνήσεις.
* Το οικονομικό θαύμα των δεκαετιών του ‘50 και του ’60 :τα μεγάλα έργα που αλλάζουν την Ελλάδα,η εκβιομηχάνιση, η αναμόρφωση της υπαίθρου και η αγροτική ανάπτυξη, η ανάπτυξη της ναυτιλίας και του τουρισμού, η δημιουργία υποδομών και η ανάδειξη του πολιτισμού.
* Ο Κ. Καραμανλής,πρωθυπουργός της Ελλάδας
* Η άνοδος της ΕΔΑ και οι κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις.
* Η ταραγμένη δεκαετία του ’60, η Ένωση Κέντρου, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο «ανένδοτος» και η «αποστασία».
* Οι αποφάσεις για την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας- υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΟΚ
* Η μαύρη επταετία και ο «Αττίλας».
* Η Μεταπολίτευση, το πολιτειακό, το Σύνταγμα και η αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
* Η ώρα της Ευρώπης – Η Ελλάδα πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας με την υπογραφή της Συνθήκης ένταξης.
* Ο Ανδρέας Παπανδρέου, η μετάβαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην προεδρία και η συγκυβέρνηση.
Μέσα από την πολύχρονη ιστορική και δημοσιογραφική έρευνα καταγράφονται δύσκολες εποχές και φωτίζονται πράξεις, αλλά και παρασκήνια, που χάραξαν τη μοναδική διαδρομή της Ελλάδας στον σύγχρονο κόσμο.

Η «Μεγάλη Αλλαγή» ακολουθεί τα βήματα των ηγετών που σήκωσαν την Ελλάδα στους ώμους τους και παρουσιάζει τις αποφάσεις που καθόρισαν το μέλλον της στο κρίσιμο δεύτερο μισό του 20 αιώνα.

15 Επεισόδια

  1. Από Τον Εμφύλιο Στο Δόγμα Τρούμαν  (Διάρκεια 50:00)
  2. Ο Διχασμός (Διάρκεια 50:00)
  3. Από Τον Παπάγο Στον Καραμανλή (Διάρκεια 50:00)
  4. Πρώτη Καραμανλή (Διάρκεια 50:00)
  5. Τέλος Δεκαετίας ’50 (Διάρκεια 50:00)
  6. Απεξάρτηση Από Τους Κηδεμόνες (Διάρκεια 50:00)
  7. Τα Ανάκτορα Στο Προσκήνιο (Διάρκεια 50:00)
  8. Η Δημοκρατία Παραλύει (Διάρκεια 50:00)
  9. Ολέθρια Επταετία (Διάρκεια 50:00)
  10. Δικτατορία Και Μεταπολίτευση (Διάρκεια 50:00)
  11. Μεταπολίτευση. Τα Πρώτα Κρίσιμα Χρόνια (Διάρκεια 50:00)
  12. Αναμόρφωση Με Πυξίδα Την ΕΟΚ (Διάρκεια 50:00)
  13. Το Ευρωπαϊκό Όραμα Πραγματώνεται (Διάρκεια 50:00)
  14. Η Συγκατοίκησην (Διάρκεια 50:00)
  15. Το Τέλος Της Μεταπολίτευσης (Διάρκεια 50:00)

Έτος Παραγωγής: 2008

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: Όχι

Κωδ.Καταχώρησης: ΤΕ093

Εμφυλιος – Επικαιρα

ωαρκιζαΕμφύλιος – Επίκαιρα

Η προβολή και ο σχολιασμός άγνωστων κινηματογραφικών τεκμηρίων της περιόδου του εμφυλίου πολέμου συνιστά ένα από τα βασικά μελήματα του αφιερώματος. Στα σύντομα κινηματογραφικά επίκαιρα που παραχωρήθηκαν από το Διεύθυνση Μουσείου-Αρχείου της ΕΡΤ, προστίθενται άγνωστα και σημαντικά αρχεία που απόκεινται στις συλλογές της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Η δωρεά της Ολυμπίας Παπαδούκα και του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Φιλαδέλφειας Μιχάλη Δόριζα εισάγουν στο αφιέρωμα και περιλαμβάνουν μοναδικές σε ευκρίνεια σκηνές από τα Δεκεμβριανά και την οπισθοχώρηση των στρατευμάτων του ΕΛΑΣ, τησυμφωνία της Βάρκιζας, το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ τον Οκτώβριο του 1945 και τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις της Αριστεράς στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Σε αυτά προστίθενται λήψεις από τα στρατόπεδα κράτησης, τις επισκέψεις υποστήριξης του βασιλιά και Αμερικανών αξιωματούχων στα στρατόπεδα κράτησης και στις πόλεις όπου μαίνεται ο εμφύλιος καθώς και την επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα. Continue reading Εμφυλιος – Επικαιρα

Η ζωη στους βραχους

zwh_stous_vraxousΗ ζωή στους βράχους

Το 2008 η Αλίντα Δημητρίου κερδίζει το βραβείο κοινού στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με τα Πουλιά στο βάλτο. Πρόκειται για μια καταγραφή μαρτυριών 33 γυναικών, που συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση κατά της κατοχής των δυνάμεων του Άξονα και των συνεργατών τους. Την επόμενη χρονιά, το 2009, παρουσιάζεται η Ζωή στους βράχους, όπου οι γυναίκες –οι περισσότερες από αυτές του πρώτου ντοκιμαντέρ και κάποιες καινούριες- μιλούν στο φακό της Δημητρίου για τη συμμετοχή τους στο Δημοκρατικό Στρατό και τους διωγμούς που υπέστησαν ως συνέπεια των πολιτικών επιλογών τους: φυλακή, εξορία, πολιτική προσφυγιά. Οι αφηγήσεις οργανώνονται –χωρίς να δηλώνεται αυτό- σε θεματικές ενότητες, καθώς το μοντάζ αναλύει και συνθέτει το λόγο και τις μνήμες, των οποίων το πλήθος και η χειμαρρώδης ένταση δε θα επέτρεπε, διαφορετικά, την προσέγγιση.

 Οι ταινίες αυτές διαφοροποιούνται από άλλα ιστορικά ή πολιτικά ντοκιμαντέρ για αρκετούς λόγους. Καταρχήν, η σκηνοθέτιδα δεν αποσκοπεί στην «ιστορική περιγραφή αλλά στην, μέσα από μνήμες, βιώματα ή και ψυχολογικά τραύματα, αποκάλυψη μιας στάσης ζωής των γυναικών, σε πράξεις που θεωρούμε ότι αναφέρονται μόνο στους άντρες»[1], όπως σημειώνει η ίδια. Η αποκλειστική παρουσία γυναικών στην οθόνη κι η πλειοψηφία τους στο κινηματογραφικό συνεργείο, επιβεβαιώνουν κι ενισχύουν την πρόθεσή της. Το άλλο ξεχωριστό χαρακτηριστικό των ταινιών είναι η ταυτότητα των γυναικών: πρόκειται για γυναίκες της «διπλανής πόρτας», πλην ελαχίστων, άγνωστες στον πολύ κόσμο: «Όλες εκείνες που περπατάνε πλάι μας στις πλατείες, στην αγορά, στα μανάβικα και δεν έχουμε ιδέα για ό,τι έκαναν – και αυτό, γιατί ποτέ δεν ζήτησαν τίποτα»[2]. Οι πρωταγωνίστριες της Δημητρίου είναι με διπλό τρόπο -ως φυλετικές κι ως πολιτικές οντότητες- εκπρόσωποι της κοινωνικής ομάδας των «χωρίς φωνή», των «από κάτω», των αδύναμων. Επιπλέον,  η ίδια η σκηνοθέτιδα συντάσσεται στην πλευρά αυτή, τόσο με τις κινηματογραφικές της επιλογές όσο και με τις δηλώσεις της: «Τι δουλειά έχω εγώ με επώνυμους; Εγώ ήμουν πάντα με τους ξυπόλητους[3]».

 Παρακολουθώντας τις ταινίες και διαβάζοντας τις συνεντεύξεις της δημιουργού, διαπιστώνει κανείς και ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους: παρά το γεγονός ότι οι πρωταγωνίστριες δεν έχουν εξαργυρώσει με κανένα αντάλλαγμα τη συμμετοχή τους, ούτε έχουν την άποψη ότι δικαιώθηκαν οι θυσίες τους και πραγματοποιήθηκαν τα όνειρά τους, δεν εκπέμπουν κανενός είδους ηττοπάθεια. Δεν εμφανίζονται ως χαμένες της ιστορίας αλλά ως νικήτριες και κερδισμένες. Αν τους δινόταν η ευκαιρία το ίδιο θα ξανάκαναν. Αφηγούνται συνταρακτικά γεγονότα της ζωής τους χωρίς να οικτείρονται για τη μοίρα ούτε να επαίρονται για την αντοχή τους αλλά με τη βεβαιότητα πως οι επιλογές τους ήταν επιβεβλημένες από τις αξίες τους. Όχι μόνο δε μετανοούν, θεωρώντας τον αγώνα μάταιο κι από την αρχή ξεγραμμένο, όπως πολλοί ιδεολογικοί συνοδοιπόροι τους, αλλά ονομάζοντάς τον «αγώνα αξιοπρέπειας» συνεχίζουν να τον υποστηρίζουν είτε διανοητικά και συναισθηματικά είτε και με τη φυσική τους παρουσία σε σύγχρονες πολιτικές εκδηλώσεις. Όπως ο Κεμάλ του Φ. Λαμπρινού, αποτελούν τη γενιά που αποχωρεί λόγω ηλικίας κι όχι λόγω ηθικής ή πολιτικής κόπωσης, κληροδοτώντας τη ζωή τους ως ιδεολογική παρακαταθήκη στους νεότερους. «Έπρεπε να αντέξουμε κι αντέξαμε, επειδή είχαμε δίκιο» λέει χαρακτηριστικά μια από τις γυναίκες της ταινίας.

 Οι παραπάνω λόγοι εξηγούν ίσως και την απουσία εσωκομματικών αντιπαραθέσεων και κριτικής προς την ηγεσία του κομμουνιστικού κινήματος, θέματα που συναντώνται σε άλλα ντοκιμαντέρ (Άρης Βελουχιώτης, του Λαμπρινού ή Άλλος δρόμος δεν υπήρχε του Ψυλλάκη) και σε μυθοπλασίες (Άνθρωπος με το γαρίφαλο, του Τζήμα, Ούλοι εμείς εφέντη, του Βαρδαρού) χωρίς να σημαίνει πως αυτές δεν υπήρξαν. Προφανώς η σκηνοθετική άποψη τις υποβαθμίζει και τις περιθωριοποιεί, επιλέγοντας να προβάλει τα θετικά και αισιόδοξα παρά τα ηττοπαθή και μεμψίμοιρα στοιχεία.

 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σκιαγράφηση –μέσα πάντα από τις προσωπικές μαρτυρίες- του ιστορικού και κοινωνικού πλαισίου του Εμφυλίου. Σύμφωνα, μάλιστα, με τις ταινίες, ο όρος «Εμφύλιος» είναι ατυχής. Ο αντίπαλος ήταν ο στρατός κατοχής και οι ντόπιοι συνεργάτες του που, ως δοσίλογοι, απώλεσαν την εθνική τους ταυτότητα κι ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν το έργο εξαφάνισης της Αντίστασης[4]. «Δεν υπήρξε πόλεμος αδελφοκτόνος» δηλώνει η Δημητρίου αλλά «προσπάθεια εξόντωσης» όσων αντιστάθηκαν από τους παρακρατικούς και τους συνεργάτες των κατακτητών που κυριάρχησαν στην εξουσία[5]. Επίσης, μέσω των αφηγήσεων απαντώνται ερωτήματα σχετικά με τα κίνητρα των ανταρτών, τις αιτίες που τους οδήγησαν στο Δημοκρατικό Στρατό αλλά και εξηγείται η διάρκεια του αγώνα τους που, με στρατιωτικούς όρους, ήταν μια προδιαγεγραμμένη ήττα, δεδομένων των ανισοτήτων τόσο στο πλήθος των στρατιωτών της κάθε πλευράς όσο και στα μέσα που η καθεμιά είχε στη διάθεσή της.

 Τα Πουλιά στο βάλτο κι η Ζωή στους βράχους ερμηνεύουν τον Εμφύλιο ως μονόδρομο: οι αντάρτες του ΕΛΑΣ αναγκάστηκαν να βγουν στο βουνό για δεύτερη φορά, καθώς η τρομοκρατία των παρακρατικών και των δοσίλογων τους έδιωχνε από τα σπίτια τους, απειλώντας ταυτόχρονα τη σωματική και ψυχική ακεραιότητα αυτών και των οικογενειών τους. Η φυλακή κι η εξορία ήταν η τιμωρία για όποιον έπεφτε στα χέρια του κράτους, ενώ οι σωματικές και ψυχικές βλάβες ή ο θάνατος καραδοκούσαν κάθε στιγμή. Το αντάλλαγμα για να διασωθούν, η δήλωση μετανοίας, η προδοσία ιδεών κι ανθρώπων, σήμαινε την προσωπική ατίμωση και η πλειοψηφία των γυναικών την αντιπαρήλθε. Παρόλα αυτά δεν κατηγορούνται όσοι κι όσες υπέκυψαν, δεν σχολιάζεται αρνητικά αυτή η στάση, αλλά επιλέγεται να προβληθεί η αντίσταση μέχρι τέλους.

 Οι ταινίες αυτές πέραν της βράβευσης[6] και των επίσημων προβολών τους, έτυχαν μεγάλης αναγνώρισης από τον ευρύτερο «προοδευτικό» ιδεολογικά χώρο. Διοργανώθηκαν προβολές τους από δεκάδες συλλογικότητες ανά την Ελλάδα ενώ επίσης προβλήθηκαν σε σχολεία, πολιτιστικά κέντρα κλπ. Αν και αναφέρονται σε γεγονότα απομακρυσμένα χρονικά, η βαρύτητα που αυτά έχουν για τη διαμόρφωση του σημερινού προφίλ της χώρας φαίνεται πως προσελκύει νεανικό κοινό, πράγμα που φαίνεται από τις προβολές σε στέκια νεολαίας και φοιτητικές εκδηλώσεις. Η συγκυρία στην οποία εμφανίστηκαν οι ταινίες αυτές (π.χ. Δεκέμβρης 2008, ταραχές μετά τη δολοφονία του Αλ. Γρηγορόπουλου) και το πνεύμα επαναστατικής καθαρότητας που τις διακρίνει συνέδραμαν σε αυτήν την κατεύθυνση.

 Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, συμπαρασύρει υπό το καθεστώς της παγκοσμιοποίησης και στα απόνερα της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού δικαιώματα κι ελευθερίες. Πόλεμοι γοήτρου, τυφλή τρομοκρατία, αποσάθρωση ιδεολογιών, φτώχεια και προσφυγιά, οικονομική κρίση που πλήττει πια και τις αναπτυγμένες χώρες. Η Δημητρίου μοιάζει να απαντά σε καίρια ερωτήματα. Ποιος είναι ο ρόλος της αριστεράς; Ποια είναι η θέση του απλού μέσου ανθρώπου εδώ και τώρα; Αυτό που μεταφέρουν οι ταινίες ως μήνυμα είναι «Η ελπίδα στον άνθρωπο»[7], στον άνθρωπο που αγωνίζεται, θυσιάζεται και αντέχει, ώστε να διαφυλάξει την αξιοπρέπειά του και που μπορεί να το κατορθώσει με μόνη στήριξη και κίνητρο το δίκαιο των ονείρων του. Η απουσία ή η συνειδητή απαλοιφή κριτικής προς τις επιλογές του παρελθόντος θα μπορούσε να εκληφθεί ως πρόταση ξεπεράσματος της ενδοστρέφειας και του αλληλοσπαραγμού, ως κάλεσμα ενότητας απέναντι στον κοινό εχθρό, τον οποίο η συνεχιζόμενη αγωνιστική διάθεση των γυναικών δεν επιτρέπει να εκληφθεί ούτε ως νεκρός ούτε αμελητέος.

Διάρκεια: 104:00

Έτος Παραγωγής: 2009

Γλώσσα: Ελληνικά

Υπότιτλοι: Όχι

Κωδ.Καταχώρησης: ΝΤ173